SKUPŠTINA I OPĆINA

Čitatelj iz Osijeka, novinar jedne od naših privatnih televizija, postavio nam je neobično pitanje: Ako se kaže skupština, zašto se ne kaže opština; ako se kaže općina, zašto se ne kaže skupćina.

Odgovor na to pitanje, uz opširno oprimjerenje, može se pronaći u Tvorbi riječi S. Babića, ali valja pozorno prelistavati knjigu i dobro se snalaziti među tvorbenim zakonitostima, osnovama riječi i dometcima. Nestručnjaku to svakako nije jednostavno, a pitanje je očito postalo prema nečelima pučke etimologije – riječ je o imenicama sličnoga sadržaja, ali i sličnoga izraza pa se logikom pučke etimologije povezuje ono što se inače jezikoslovno povezati ne može: riječi skupština i općina, iako sadržajem i izrazom slične i bliske, tvorbeno su različite.

Riječ opština uopće i ne pripada hrvatskomu jeziku jer joj je tvorbena osnova opšt- (od pridjeva opšti) nehrvatska. Skupština je imenica tvorena od imenice, tvorbene osnove skup- i dometka -ština: skup+ština > skupština. Na isti se način, istim dometkom tvore i brojne druge imenice: lopov+ština > lopovština, zakup+ština> zakupština, profesor+ština> profesorština... Ta je tvorba nepolodna, a veći je dio riječi izvedene dometkom -ština stilski obilježen ili zastario: sloboština, plemština, lupeština, ciganština...Tek se manji broj riječi upotrebljava stilski neobilježeno: kajkavština, čakavština, štokavština, potrepština, skupština.

Budući da dometak -ćina u hrvatskom jeziku ne postoji, ne postoji ni imenica skupćina koja bi postala od skup+ćina. Opština pripada srpskom književnom jeziku i nije tvorena dometkom -ština, nego je tvorena od nehrvatske pridjevne osnove opšt- (od pridjeva opšti) i dometka -ina: opšt+ina > opština. Hrvatski jezik poznaje tvorbu imenica od pridjeva dometkom -ina; tako se tvore, primjerice, borov+ina > borovina (prema: borov), zlatn+ina > zlatnina (prema: zlatan), bistr+ina > bistrina (prema: bistar). Tako je postala i općina, dometanjem -ina na pridjevnu osnovu opć- koja pripada hrvatskomu jeziku: opć+ina > općina (prema:opći)

Prema tomu, kažemo skupština, a ne skupćina jer postoji dometak -ština, a ne postoji dometak -ćina; kažemo općina jer u hrvatskom jeziku postoji pridjev opći pa na njegovu osnovu opć- dodajemo dometak -ina, a ne kažemo opština jer u hrvatskom jeziku ne postoji pridjev opšti, pa onda ni pridjevna osnova opšt-.