Negativno mišljenje

Po našem mišljenju, zbog efekata koje na finansijske izvještaje mogu imati stavke navedene u prethodnom pasusu, Konsolidovani finansijski izvještaji Budžeta FBiH ne prikazuju istinito i objektivno, po svim bitnim pitanjima, stanje imovine i obaveza na dan 31. decembra 2012. godine, rezultate poslovanja i izvršenje Budžeta FBiH za godinu koja se završava na taj dan, u skladu sa prihvaćenim okvirom finansijskog izvještavanja tj.Uredbom o računovodstvu budžeta u FBiH i Pravilnikom o finansijskom izvještavanju i godišnjem obračunu budžeta u FBiH.
Finansijsko poslovanje Budžeta FBiH u toku 2012. godine nije bilo u svim materijalno značajnim aspektima usklađeno sa važećom zakonskom regulativom.

4.3.2.2 Tekući transferi (grantovi)

Od ukupnog izvršenja, na izvršenje tekućih transfera koji nisu imali pravni osnov za planiranje njihovog finansiranja iz Budžeta FBiH za 2012. godinu, odnosi se 42.821.648 ili 4,44%. U okviru navedenih sredstava, naročito ističemo dodjelu sredstava velikom broju neprofitnih organizacija (udruženja) iz Budžeta FBiH za koje ne postoji obaveza finansiranja i za koje najčešće nije jasno definisana svrha doznačavanja sredstava, a koje obezbjeđuju sredstva za finansiranje iz budžeta ostalih nivoa vlasti.Obzirom da za navedene transfere ne postoji zakonska obaveza finansiranja, isto sa stanovišta likvidnosti pruža prostor za eventualne uštede u narednom periodu.

4.3.2.2.1.3 Transfer za civilne žrtve rata

... ne može se potvrditi da je Ministarstvo postupilo sukladno članku 17. (članku 59.) Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o osnovama socijalne skrbi, zaštite civilnih žrtava rata i zaštite obitelji sa djecom kojim je utvrđeno da se osnovica i mjesečni iznos novčanih primanja sukladno ovom Zakonu usklađuju na način kako se vrši usklađivanje novčanih primanja za korisnike prava prema propisima o pravima branitelja i članova njihovih obitelji.

4.3.2.2.2 Tekući transferi–poticajna sredstva

Izvršenje tekućih transfera - poticajnih sredstava iznosi 70.174.388 KM, što predstavlja 7,27% od ukupnog izvršenja tekućih transfera, a isti se uglavnom realizuju putem Federalnog ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva i Federalnog ministarstva razvoja, poduzetništva i obrta. Prilikom realizacije, nadzora i izvještavanja transfera–poticajnih sredstava konstatovani su propusti koji se u najvećem dijelu odnose na: ne uspostavljanje registra klijenata i poljoprivrednih gazdinstava, kao i registra malih i srednjih preduzeća u FBiH i informacionog sistema obrtnog registra; ne blagovremeno donošenje odgovaraju ćih provedbenih akata u skladu sa zakonskim propisima, kao i programa utroška sredstava; programi utroška sredstava nisu doneseni u skladu sa zakonskim propisima, odnosno strateškim opredjeljenjima; nije uspostavljena kontrola nad korištenjem poticajnih sredstava od strane krajnjih korisnika, posebno kada se radi o poticajima koje realizuju i kontrolišu niži nivoi vlasti i nije uspostavljen adekvatan nadzor i izvještavanje o namjenskom utrošku sredstava.

4.3.2.2.2.1 Transfer za poljoprivredu

Transfer za poljoprivredu je prema finansijskim izvještajima iskazan u iznosu od 68.026.565 KM, što predstavlja izvršenje od 99,98 % u odnosu na planirana sredstava, a isti se realizuje putem Federalnog ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva.

Kao što se vidi iz navedene tabele utvrđen je ukupan iznos nerealiziranih zahtjeva iz fiskalne 2012. godine od 39.274.072 KM, koji se odnose na neiskazane obaveze za poticaje korisnicima koji su ispunjavali posebno propisane kriterije po osnovu Programa utroška sredstava „Poticaji za poljoprivredu“ i Pravilnika o uslovima i načinu ostvarenja novčane podrške po modelu poticaja proizvodnji u iznosu od 16.587.888 KM; neiskazane obveze za poticaje korisnicima po osnovu modela za ostale vrste podrški u iznosu od 1.842.398 KM, koji su također ispunjavali propisane uslove utvrđene Pravilnikom o uslovima i načinu ostvarivanja novčanih podrški po modelu ostalih vrsta podrški u poljoprivredi, odnosno Javnim pozivom.

U navedenom iznosu sadržane su i potencijalne obaveze u iznosu od 20.843.786 KM za Kapitalna ulaganja i investicije u poljoprivredna gazdinstva, po osnovu 677 podnesenih i neobrađenih zahtjeva od strane Komisije za ruralni razvoj. Zbog naprijed navedenog, resorno Ministarstvo nije ispoštovalo odredbe članova 4., 59. i 74. Zakona o budžetima u FBiH i članova 6. i 14. Zakona o izvršavanju Budžeta u FBiH za 2012. godinu u dijelu stvaranja obaveza na teret budžeta samo za namjene i do visine utvrđene u Posebnom dijelu Budžeta, kao i u dijelu iskazivanja svih nastalih obaveza u Glavnoj knjizi trezora i finansijskim zvještajima. Zbog navedenog, stanje rashoda i obaveza nije iskazano istinito i fer u finansijskim izvještajima na dan 31.12.2012. godine.

Isto je jednim dijelom posljedica i nepostupanja Ministarstva u skladu sa članovima 1 0. i 16. Zakona o novčanim podrškama, prilikom izrade i izvršenja Programa utroška sredstava poticaji za poljoprivredu za 2012. godinu, u dijelu utvrđivanja maksimalno poticane količine za svaku proizvodnju pojedinačno, kao i srazmjernog smanjenja visine sredstava za podršku pojedinom klijentu ako ukupni zahtjevi za podršku unutar modela proizvodnji i modela kapitalnih ulaganja premašuju iznos predviđen Programom podrški.

U skladu sa Zakonom o novčanim podrškama u poljoprivredi i ruralnom razvoju, za isplatu poticaja u poljoprivredi, nisu pravovremeno doneseni provedbeni propisi kojima bi se definisali uslovi i načini ostvarivanja novčanih podrški. Provedbenim propisima za novčane podrške po modelima ruralnog razvoja i ostalih podrški, u skladu sa Zakonom o novčanim podršakama u poljoprivredi i ruralnom razvoju, trebali su biti propisani uslovi i način ostvarivanja novčanih podrški, međutim, osnovna karakteristika istih je da nisu propisali posebne kriterije na osnovu kojih će se realizovati propisane mjere iz Programa utroška sredstava kojeg donosi Vlada FBiH, kao ni rokove za podnošenje zahtjeva za ostvarivanje novčanih podrški, već je istima samo definisano da će biti objavljeni posebni javni pozivi kojima će navedeno biti naknadno propisano. Uvidom u objavljene javne pozive konstatovano je da su bili otvoreni sa najkraćim rokom za prikupljanje zahtjeva od 5 dana i sa najdužim rokom od 15 dana, kao i da su istima propisivani posebni kriteriji za dodjelu sredstava i način vrednovanja zahtjeva, što je utvrđivalo Ministarstvo. Zbog kratkoće vremena za podnošenje zahtjeva u odnosu na traženu dokumentaciju, ne može se potvrditi da su svi klijenti imali jednaka prava i mogućnosti učešća u ostvarivanju potpore i da je proces dodjele sredstava federalnih podrški po modelu ruralnog razvoja i modelu ostalih vrsta podrški izvršen uz dosljedno poštivanje principa transparentnosti i pravičnosti.

Poticaji u animalnoj i biljnoj proizvodnji

Navedeno može imati značajne posljedice po Budžet FBiH u narednom periodu jer smo obavljenom revizijom konstatovali postojanje nerealiziranih obaveza po animalnoj i biljnoj proizvodnji u iznosu od 16.587.888 KM. Od strane nadležnog Ministarstva nije prezentirana dokumentacija na osnovu koje bi se potvrdila opravdanost, odnosno razlog povećanja poticajnih cijena. Naročito ističemo da je za proizvodnju silažnog kukuruza utvrđena poticajna cijena u iznosu od 600 KM/ha u odnosu na prethodnu godinu kada je iznosila 100 KM/ha, i da zaisto nije dato adekvatno obrazloženje.

Vezano za poziciju „Kapitalnih ulaganja i investicije u poljoprivredna gazdinstva koju je Ministarstvo uvrstilo u model ruralnog razvoja umjesto u model kapitalnih ulaganja, konstatovano je da su istim prekršene odredbe člana 28. Zakona o poljoprivredi i člana 17. Zakona o novčanim podrškama kojim se propisuje šta obuhvata model kapitalnih ulaganja , za čiju raspodjelu su propisana posebna pravila. Objavljenim Javnim pozivom za dodjelu novčanih sredstava za realizaciju zahtjeva u okviru Kapitalnih ulaganja i investicija data je mogućnost da na isti mogu aplicirati svi oni koji se bave proizvodnjom poljoprivrednih proizvoda iz Dodatka I Zakona o poljoprivredi i koji su investirali u periodu od 01.06.2010. godine do 31.12.2011. godine, što nije u skladu sa članom 7. Zakonom o novčanim podrškama kojim se uređuju izdvajanja po osnovu poticaj a u poljoprivredi i koji je za poticaje po osnovu Kapitalnih ulaganja i investicija propisao da se ostvaruju u okviru modela kapitalnih ulaganja na koja sredstva mogu aplicirati samo komercijalna poljoprivredna gazdinstva. Ne može se potvrditi da je resorno Ministarstvo u 2012. godini prilikom raspodjele novčanih podrški za Kapitalna ulaganja i investicije postupilo u skladu sa Zakonom o budžetima u FBiH, Zakonom o izvršavanju Budžeta FBiH za 2012. godinu i Zakonom o novčanim podrškama. Naime, raspodjela poticajnih sredstava za Kapitalna ulaganja i investicije, realizirana u okviru modela ruralnog razvoja, nije izvršena u skladu sa kriterijima utvrđenim Javnim pozivom, obzirom da formirana Komisija za ruralni razvoj nije razmotrila sve prispjele zahtjeve i nije pristigle zahtjeve razmatrala po hronološkom redu zaprimanja istih u Ministarstvo.
...
Zbog naprijed navedenog i zbog činjenice da Ministarstvo prije dodjele sredstava nije vršilo adekvatnu kontrolu dokumentacije kojom se dokazuje visina ulaganja, kao i kontrolu činjeničnog stanja na terenu, ne može se potvrditi opravdanost dodjele dijela poticajnih sredstava u 2012. godini za Kapitalna ulaganja i investicije.

Ostale vrste novčanih potpora u poljoprivredi iskazane su u ukupnom iznosu od 6.831.059 KM , što u odnosu na planirana sredstava predstavlja izvršenje od 77,52 %. U navedenom izvršenju nisu sadržane nerealizirane obaveze u iznosu od 1.842.398 KM.

Vezano za Podršku proizvodnjama orijentiranim izvozu, realizovanoj u iznosu od 1.980.725 KM, izvršenom revizijom se nije moglo potvrditi da je izbor korisnika novčane podrške izvršen u skladu sa javnim pozivom i u skladu sa principima transparentnosti, na osnovu pravičnog vrednovanja svih pristiglih zahtjeva od strane Komisije za ostale podrške.

U skladu sa članovima 27. i 31. Zakona o novčanim podrškama i ruralnom razvoju nije uspostavljen odgovarajući informacioni sistem za obradu novčanih podrški i nije uspostavljena centralna baza podataka po vrstama novčanih podrški i klijentima. Zbog navedenog se ne može potvrditi da se prilikom dodjeljivanja sredstava novčanih podrški iz federalnog budžeta provodi odgovarajuća kontrola i nadzor nad realizacijom poticajnih sredstava, kao i da se podaci o novčanim podrškama dodijeljeni klijentima iskazuju na transparentan način.
.

Federalna uprava za inspekcijske poslove, u skladu sa zakonskim nadležnostima i u saradnji sa kantonalnim organima inspekcije, obavlja inspekcijski nadzor za segment poljoprivrede, na području svih 10 kantona. U 2012. godini, Uprava je obavila 63 kontrole isplate sredstava novčanih potpora iz federalnog budžeta od Programom rada (na koji je Ministarstvo dalo suglasnost) planiranih 136 kontrola, što predstavlja izvršenje 46%.

Prema prezentiranoj dokumentaciji, značajan broj kontroliranih subjekata (fizičkih lica) je na osnovu dostavljenih netačnih podataka i dokumentacije (računa koje nije pratila isporuka dobara i usluga) ostvario poticaje. Uzimajući u obzir broj konstatiranih propusta u izvršenim inspekcijskim pregledima (ostalo nekontrolirano 54% planiranih pregleda) od strane Federalne uprave za inspekcijske poslove, kao i način vršenja kontrole od strane Ministarstva, ne može se potvrditi da je ostvaren adekvatan nadzor, odnosno kontrola nad cjelokupnim procesom za dodjelu novčanih poticaja, a naročito prije donošenja naloga za plaćanje. S tim u vezi potrebno je da Ministarstvo kontrole proizvodnji podigne na već i nivo (povećanjem broja i pristupa prilikom obavljanja istih) i poduzme aktivnosti na utvrđivanju odgovornosti svih aktera u slučaju konstatovanja značajnih propusta u procesu odobravanja poticaja.

4.3.2.2.3 Tekući transferi–subvencije

Izvršenje tekućih transfera–subvencija iznosi 58.333.373 KM, što predstavlja 6,04% od ukupnog izvršenja tekućih transfera u 2012.godini. Navedeni transferi se uglavnom realizuju putem Federalnog ministarstva prometa i komunikacija, Federalnog ministarstva energije, rudarstva i industrije i Federalnog ministarstva razvoja poduzetništva i obrta. Prilikom realizacije, nadzora i izvještavanja transfera – subvencija konstatovani su propusti koji se u najvećem dijelu odnose na: nedosljednu primjenu zakonskih propisa u dijelu stvaranja preduslova za finansiranje, zaključivanja ugovora sa korisnicima sredstava, nije uspostavljena kontrola korištenja sredstava od strane krajnih korisnika, nije uspostavljen adekvatan nadzor i izvještavanje o namjenskom utrošku sredstava.

Kapitalni transferi (grantovi)

... konstatovani su propusti koji se u najvećem dijelu odnose na: za dio transfera ne postoji pravni osnov za planiranje sredstava u Budžetu FBiH, nije ostvarena potpuna transparentnost u dodjeli
sredstava; dio institucija nije zaključivao ugovore sa krajnjim korisnicima transfera kojima bi se definisala prava i obaveze; nije uspostavljen odgovarajući nadzor nad korištenjem sredstava kapita
lnih transfera od strane institucija koje su realizovale sredstva; dio nadležnih ministarstava nije izvještavao ili je dostavljao nepotpune izvještaje prema Ministarstvu finansija i Vladi FBiH o utrošku sredstava kapitalnih transfera, što znači da nadležna ministarstva nisu pratila, odnosno da nisu raspolagala relevantnim podacima o namjenskom utrošku sredstava i postignutim učincima po osnovu realizovanih sredstava.

Uzimajući u obzir naprijed navedeno, ne može se potvrditi da je Ministarstvo finansija u 2012. godini postupilo u skladu sa utvrđenim nadležnostima u dijelu planiranja, implementacije, koordinacije, nadzora i izvještavanja nad razvojno–investicijskim projektima, uspostavljena odgovarajuća baza podataka koja daje istinit i tačan prikaz stanja realizacije projekata, kao i da je kontinuirano tokom godine sačinjavalo odgovarajuće izvještaje o problemima u koordinaciji i realizaciji razvojno-investicijskih projekata u 2012. godini sa prijedlogom mjera za otklanjanje istih prema Vladi FBiH.

Utvrdili smo da je realizacija kampanje „Kupujmo domaće“, za koju je ukupno utrošeno 3.446.308 KM, otpočela bez donošenja pravnog akta kojim se utvrđuje aktivnost za realizaciju programa, iznos sredstava, očekivani učinak, kao i sam postupak izbora krajnjih korisnika i dodijeljeni iznos sredstava. Kampanja je kroz medije realizirana u periodu od 22.06. – 31.12.2012. godine, iako su za I dio kampanje ugovori zaključeni još u 2011. godini, a za II dio kampanje rješenja o dodjeli sredstava su donesena u avgustu 2012. godine.

Sa korisnicima kojima su dodjeljena sredstava poticaja za kampanju „Kupujmo domaće“ u 2012. godini nisu potpisivani ugovori kojima bi se definisala međusobna prava i obaveze, tako da je ostalo nejasno na koji način, u kojem roku i količini će se izvršiti poticani projekti, način praćenja njihove implementacije u smislu namjenskog trošenja, kao i vrednovanja rezultata koji su postignuti utroškom sredstava. Napominjemo da se navedeni period emitovanja kampanje „Kupujmo domaće“ preklapa sa periodom predizborne kampanje (07.09.–06.10.2012. godine) za lokalne izbore održane 07.10.2012. godine. Na osnovu uvida u prezentiranu dokumentaciju nije se mogla potvrditi opravdanost utroška budžetskih sredstava za navedenu kampanju u iznosu od 3.446.308 KM (725.942 KM-2011. godina i 2.720.366–2012. godina), kao i perioda emitovanja cjelokupne kampanje, a posebno iz razloga što nisu prezentirani efekti i rezultati izvršene kampanje za poljoprivrednike kojima su prevashodno namijenjeni poticaji za poljoprivredu iz federalnog budžeta.