Dekanat » Beogradski dekanat
KRIST KRALJ – NAJSTARIJA BEOGRADSKA ŽUPA
Istorijat župe
Župa Krista Kralja najstarija je i centralna župa Beograda i Beogradske nadbiskupije, a donedavno je bila i katedralna župa, odnosno crkva.
Počeci župe sežu u sredinu 19. veka, iako je tada postojala samo kao »misija«... dušobrižništvo bez pravnog statusa, jer u Srbiji nije bilo ni biskupa, ni biskupije, a ni crkve-hrama, premda je bilo doseljenih vernika katolika.
Matične knjige krštenih, venčanih i umrlih počele su da se vode 1845. godine, a sada se nalaze u beogradskoj Opštini Vračar.
Više od 60 godina vodili su se pregovori između Svete stolice i Srbije o uređenju pravnog položaja Rimokatoličke crkve i njenih vernika u novoj kneževini, odnosno kraljevini.
Kad su 1914. g. bili konačno dovršeni sklapanjem Srpskog konkordata, počeo je Prvi svetski rat koji je sprečio njegovu realizaciju: obnavljanje, odnosno osnivanje Beogradsko-smederevske biskupije/nadbiskupije-metropo1ije i prvih župa. To će biti moguće ostvariti tek po završetku rata 1918. godine i formiranju nove države – Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (SHS) i Jugoslavije.
I zaista, posle šest godina, 29. X 1924, papa Pio XI je imenovao a nuncije Pelegrineti [Pellegrinetti] 7. XII 1924. posvetio i instalirao prvog beogradsko-smederevskog nadbiskupa u ličnosti fra Ivana-Rafaela Rodića, dotadašnjeg apostolskog administratora Banata, u jedinoj crkvici-kapeli za katolike u Beogradu, koja se nalazila u sklopu zgrada austrougarskog poslanstva-konzulata, na današnjem mestu zgrade i crkve-hrama Krista Kralja. Te zgrade kupljene su za nadbiskupsku rezidenciju i župu zahvaljujući novčanoj pomoći Svete stolice i jugoslovenske vlade, kao i razumevanju austrijske vlade, a na posredovanje nuncija i austrijskog poslanika u Beogradu.
Ova crkvica-kapela, posvećena sv. Ladislavu, duga 15 a široka 9,5 m, zidana od tvrdog materijala, postala je prva župna crkva i privremena katedrala. Godine 1926. uvećana je do današnjih razmera dozidavanjem sporednih ulaza, hora i zvonika, a na svetkovinu Krista Kralja posvećena je novom zaštitniku Kristu Kralju. Uz kasnije adaptacije i renoviranja, tako je ostalo sve do 14. VIII 1988, do posvete nove katedrale-crkve Uznesenja Blažene Djevice Marije na Neimaru. Od tada je preimenovana u konkatedralu. Uz nju je bila dograđena i crkvena dvorana, kao poklon, na zalaganje nuncija Pelegrinetija, pape Pija XI beogradskoj omladini. Zatim su nabavljena i blagoslovljena nova zvona, a 15. XII 1927. zasvirale su i orgulje, prve u Srbiji, izrađene od firme F. Jenko iz Šentvida kod Ljubljane, koje sviraju i danas.
Posle obnavljanja, odnosno osnivanja (nad)biskupije i imenovanja prvog nadbiskupa (1924), u Beogradu su osnovane tri župe: Krist Kralj, Sveti Antun i Uznesenje Blažene Djevice Marije (1926–1927) i imenovan prvi župski upravitelj župe Krista Kralja u ličnosti dr Vjekoslava Vagnera [Wagner] (1927–1932). mons. Vagnera je nasledio đakovački sveštenik dr Matija Petlić (1932–1959). Za vreme njihovog upravljanja župom verski život je bujao, a broj vernika iz dana u dan rastao, jer u župi je gotovo svakog dana bilo krštenje, a svakog drugog venčanje.
Od mons. Petlića upravu župe preuzeo je mons. Alojz Turk (1959–1964), kasnije beogradski nadbiskup (1980–1987). Njega je nasledio dr Anton Hočevar (1964–1966), dotadašnji župnik u Kragujevcu, koji će započeti saniranje, izolaciju, renoviranje i proširenje kuće, crkve, sakristije i dvorane, zajedno s novim nadbiskupom dr Gabrijelom Bukatom (1964–1980), koji je došao nakon smrti nadbiskupa dr Josipa Ujčića (1936–1964). Ove radove će nastaviti, proširiti i završiti novi župnik don Ciril Zajec, salezijanac (1966–1971).
Prema odredbama Drugog vatikanskog sabora (1962–1965), crkva je renovirana i prilagođena novim liturgijskim propisima: glavni oltar okrenut je prema narodu i postavljen je nadbiskupski tron – sedište s istočnim grbom nadbiskupa Bukatka, u mozaiku i s njegovim geslom »Po Bogorodici ka Kristu«, i to na staroslovenskom jeziku, jer on je bio biskup grkokatoličkog obreda i služio je grkokatoličkim zajednicama u Jugoslaviji (čije sedište je u Križevcima kod Zagreba), pa je uz to postao i nadbiskup za rimokatolike Beogradske nadbiskupije i apostolski administrator Banata. S obeju strana trona su pomoćna sedišta (klupe), a u bočnim lađama bočni oltari s tabernakulima (svetohraništima), postoljima i kipovima Bezgrešne i sv. Josipa te krstionicom. Sve je izrađeno od kararskog i našeg mermera, kojm su do visine od 1,8 m obloženi i zidovi crkve. U apsidi, iznad trona, postavljen je veliki poluovalni mozaik Krista Kralja, simboli sedam svetih sakramenata nalaze se ispred, a Njegov mali mozaik je iznad ulaznih vrata crkve. Vitražni prozori prikazuju glavne pojedinosti iz života Isusa, Blažene Djevice Marije i Crkve, kao i verskog života po hrišćanskim istinama, Božjim i crkvenim zapovestima. Renoviranje je izveo, vodio ga i nacrte izradio ugledni rimski umetnik prof. Augusto Ranoki [Ranocchi]. Postaje Križnog puta u hrastovom duborezu delo su jednog beogradskog umetnika. U desnoj niši svetilišta do sakristije je grob nadbiskupa Ujčića.
Posle don Cirila župom je upravljao još jedan salezijanac, don Herman Habič (1971–1974). Godine 1974. upravu župe od njega ponovo preuzima dr Anton Hočevar, župnik iz Kragujevca, koji će njom upravljati sve do svoje smrti 2002. g. Posle toga župu Krista Kralja privremeno preuzima njegov kapelan – župni vikar, mladomisnik Goran Avramov, do 17. VIII 2003, kada župnik postaje mons. dr Marko Čolić, dotadašnji župnik u Boru i upravnik župe u Zaječaru. Do svog odlaska u Aleksinac 2004. g., kao njegov kapelan, župni vikar, pomoćnik i zamenik ostaće vlč. Goran Avramov.
Od 2004. do avgusta 2007. g. novi župni vikar je vlč. Andrej Đuriček. Istovremeno mons. dr Marko Čolić napušta službu župnika, a na njegovo mesto dolazi vlč. dr Milutin Novaković i ostaje do marta 2008. godine. Od 2008. g. odgovornost nad ovom župom preuzima vlč. Stjepan Barišić, dotad na dužnosti u Smederevu.
Kao centralna župa Krist Kralj je zadržao neke posebnosti. To su misa za diplomate, veronauka za njihovu decu, razni susreti – verski, međuverski, društveni, karitativni. Te aktivnosti se nastavljaju, uz tendenciju proširenja i rasta.
Budući planovi nameću se sami po sebi: očuvanje i poboljšanje sadašnjeg stanja, veća briga za mlade koji su budućnost Crkve i društva, dublje poznavanje vere kroz Sveto pismo i slavljenje liturgijskih činova, jer to vodi boljem poznavanju samog Spasitelja, koji je sakupljao raspršeno, čuvao sakupljeno i proširivao utvrđeno...
